Picture of the author
Comma
استفتا
سوال ۱۱۱۲۲ -- کتاب مواريث(ارث) / احكام مواريث / ميراث انساب / طبقه اوّل: پدر و مادر و اولاد /

بسمه تعالى مقام رفيع دفتر معظم امامت امت و رهبريت عالى‌قدر، حضرت مستطاب امام خمينى، دام ظله على رؤوس المسلمين، با تقديم سلام و مراتب احترام، ضمن درخواست طول عمر و سلامت دائم وجود نازنين امام امت، به عرض مى‌رساند: شخصى به سال 1340 شمسى فوت كرده. او زوجه‌اى دائمى و يك دختر و سه پسر داشته. پسر اوسط كه وصايت پدر را داشته، بلافاصله پيشنهاد تقسيم نموده. در خدمت حجت الاسلام مرحوم حاج سيد حسين‌آقا طباطبايى، محاسبۀ ثلث ماترك و سهم ورّاث مشاعاً معيّن گرديده. سى و يك هزار تومان دختر و شصت و دو هزار تومان پسر، اعم از منقول و غير منقول سهم داشته. پسر ارشد على‌رغم درخواست مكرر و مصرّانۀ وصى داير بر افراز، به عناوين و معاذير گوناگون و با تهديد به قتل و سوء استفاده از ضعف و عجز و ملايمت وصى، حاضر به تقسيم و دست‌بردارى از استثمار وصى نشده و گفته: چون خرج من بيشتر است، برداشت هركس نوشته شود.

همچنين با اظهار اعتماد و اطمينان به وصى، تصدّى امور مالى و ادارۀ محل كسب و كار بازار و ناراحتى‌هاى ناشى از آن را به عهدۀ وصى گذاشته و خود فارغ از همّ‌وغمّ و چند و چون، به زندگى مرفّه مترف پرداخته است؛ در صورتى كه وصى بيچاره از قبول اين وضع تحميلى ابا داشته و با اصرار مكرّر و مجدّانه تقاضاى تقسيم كرده است. برادر بزرگ براى تفنّن به سركشى املاك مشغول شده است. درحالى كه از دخل و خرج آن بى‌خيال و صرفه و عدم صرفه برايش مهم نبوده است.

در اين اثنا برادر كوچك با موافقت برادر بزرگ، بلكه با تبانى وى ـ على‌رغم مخالفت و ممانعت برادر اوسط ـ براى تحصيل به خارج مسافرت نموده و يازده ـ دوازده سال در ممالك اروپايى از قبيل آلمان، اتريش و بالاخره در سوئد به سر برده است و مخارج او طبق درخواست خودش و توصيۀ برادر بزرگ، توسط برادر اوسط فراهم و ارسال شده كه به مبلغى بيش از مضاعف سهم‌الارث پدرى‌اش بالغ گرديده است. چندى پس از مسافرت او، سهم خواهرشان مجزّا و به طور عادى تسليم و تحويل گرديده.

با اين مقدمات و با اين وضع تحميلى، هنوز پسر ارشد حاضر به تقسيم نيست و با اين‌كه برادر كوچك و برادر ارشد هر دو، چند برابر سهم‌الارث منقول خود را ـ كه تقريباً يك‌چهارم از كل سهم بوده ـ به مصرف رسانده‌اند، ادعاى شركت در سرمايه را دارند؛ درصورتى كه هيچ‌گونه قرارداد شراكت در ميان ندارند. و برادر اوسط ـ كه ادارۀ محل كسب‌وكار بازار و امور مالى را تحميلاً عهده‌دار بوده ـ با استفاده از وام و زد و بند با ديگران، چرخ معاش خود و آن‌ها را گردانده است.

مستدعى اين‌كه اوّلاً: وجه شرعى مسأله و نحوۀ تقسيم را مطابق رأى مبارك و واجب الاتباع امام عزيز بيان فرماييد كه آيا برادر ارشد و برادر كوچك، در سرمايۀ فعلى ـ كه ثمرۀ سعى برادر اوسط است و به بهاى از دست رفتن نشاط و سپرى شدن بهترين سنين عمرش در وضع تحميلى و همّ و غمّ مداوم و عدم استفاده از موجوديت خود به دست آمده ـ سهمى دارند؟

ثانياً: استدعا دارد عمل بر فتواى صادره را به دادگاه و يا هر مقام ذى‌صلاحيت ديگر توصيه فرماييد كه به استثمار فردى عاجز و ملايم، از طرف فردى ديگر خاتمه داده شود و تمام افراد خانواده ورّاث از بلاتكليفى و سرگردانى چندين ساله درآيند و دعاگوى جمهورى اسلامى و بنيان‌گذار كبير آن حضرت امام باشند.

در خاتمه براى تأكيد و تأييد عرايضم، حاضرم قسم ياد كنم و خداى حاضر و ناظر را گواه بگيرم كه حتى يك كلمه در اظهارات خود بر خلاف حقيقت نگفته‌ام و كوشيده‌ام واقعيت را بيان نمايم، با اعتقاد به اين‌كه گواه‌گرفتن خداى عليم و خبير به دروغ كفر مى‌باشد، موضوع مندرج در فوق كاملاً صحيح مى‌باشد.

ارث نمى‌برد؛ فقط از قيمت اعيانى و از منقولات ارث مى‌برد. و خدمات انجام شده اگر به دستور ديگرى انجام شده و قصد مجانى نداشته اجره‌المثل دارد. و آنچه را كه بعض ورثه در طول مدت، بيش از سهم خود خرج كرده، براى ساير ورثه ضامن است.

جواب

۱. بسمه تعالى، تمام اموال متوفى از منقول و غير منقول و عوايد و درآمدهاى آن به تمام ورثه، طبق احكام ارث مى‌رسد. و زوجه از زمين و از اعيانى