مصاحبه‌كننده: خبرنگاران آسيايى، اروپايى و امريكايى سؤال: [خبرنگار امريكايى: شانس موفقيت دولت بختيار چيست؟ و آيا حضرت آيت‌اللّه‌ دعوت او را براى بازگشت به ايران مى‌پذيريد؟] جواب: دولت بختيار، هم غيرقانونى است و هم شانسى ندارد. رفتن من به ايران ربطى به دعوت كسى ندارد. هر موقع صلاح باشد به ايران مى‌روم. ــ [آيا قدرت مذهبى قويتر است از قدرت سياسى و نظامى در ايران؟ آيا آقاى سنجابى ¹

كانديداى شما خواهد بود؟] ــ هيچ قدرتى به اندازۀ مذهب نخواهد بود. نظاميها و سياسيها اكثراً تحت نفوذ مذهب هستند. و اما راجع به آقاى سنجابى بعد مطالعه مى‌شود. ــ [آيا ايران جديد يك دولت بيطرف خواهد بود؟ روابطش با فرانسه چه خواهد بود؟ آيا شما در صورت ادامۀ تشنجات، ترس دخالت خارجى را نداريد؟] ــ دولت آينده نسبت به همۀ دولتها بيطرف خواهد بود و با تمام دولتها به طور عادلانه رفتار مى‌كند. مادامى كه روابط متقابل حسنه باشد، با دولت فرانسه به طور صحيح رفتار خواهد كرد و با حفظ همان شرايط. خوف از دخالت مستقيم نداريم و از دخالت غيرمستقيم هم جلوگيرى خواهيم كرد. ــ [سياست دولت جمهورى اسلامى در مورد آزادى زنان، پيكار با بيسوادى و سينماها چه خواهد بود؟] ــ شاه‌كار مثبتى در ايران انجام نداده است. جبران خرابيهاى او تا مدتها طول خواهد كشيد. شاه نه آزادى به زنان داده است و نه به مردان. ما به همه آزادى خواهيم داد. سينماها در رژيم شاه در خدمت فساد بودند در حالى كه در جمهورى آينده در خدمت صلاح ملت خواهند بود. ما مبارزه با بيسوادى را به نحو احسن اجرا خواهيم كرد. ــ [آيا در جمهورى اسلامى، مذاهب آزادى عمل دارند، خصوصاً در مورد يهوديان؟ و آيا شما ضد نژاد سامى و يهود هستيد؟] ــ همۀ اقليتهاى مذهبى در اسلام محترم هستند. همه گونه آزادى براى انجام فرايض مذهبى خود دارند. ما با هيچ بشرى ضديت نداريم. آنان ايرانى‌اند و مثل ساير ايرانيان همه گونه حق دارند. ــ [خبرنگار ژاپنى: من در يكى از گزارشهاى مطبوعات خواندم كه حضرتعالى فرموده‌ايد كه ژاپن دشمن مردم ايران است. آيا چنين گفته‌اى درست است و اگر چنانچه چنين مطلبى از طرف حضرتعالى عنوان شده است چه دلايلى براى آن وجود دارد؟] ــ چنين مطلبى دروغ است و مطلقاً چنين چيزى صحت ندارد. ــ [آيا حضرتعالى روابطى را در آينده با دولت ژاپن پيش‌بينى مى‌فرماييد؟ چه نوع؟] ــ روابط ما مى‌تواند حسنه باشد، براساس احترامات متقابل. ــ [نفت ژاپن به مقدار زيادى وابسته به صدور نفت ايران است. و همان طور كه مى‌دانيد به دليل قطع جريان نفت و استخراج آن در ايران، صدور نفت به ژاپن قطع شده است. چه آينده‌اى براى صدور نفت ايران به ژاپن پيش‌بينى مى‌فرماييد؟] ــ در آيندۀ نزديكى كه رژيم شاه از بين برود و حكومت مورد نظر مردم روى كار بيايد جريان نفت دوباره به راه خواهد افتاد و به همۀ كسانى كه مشترى نفت ما باشند و به طور عادلانه به ما ارز بپردازند نفت فروخته خواهد شد. ــ [خبرنگار روزنامۀ استريت تايمز از سنگاپور: چنانچه حكومت اسلامى روى كار بيايد آيا به ساير كشورهاى اسلامى نظير مالزيا، اندونزى و يا مشابه آن كمك خواهد كرد يا نه؟ خصوصاً ايران كه داراى درآمد نفت سرشارى است.] ــ اين امر محتاج مطالعه است و در موقع خود مطالعه و بررسى خواهد شد. ــ [خبرنگار راديو ـ تلويزيون سوئيس: حضرت آيت‌اللّه‌، موقعيت شما دربارۀ سياست فرانسه نسبت به خودتان چيست؟ و آيا از چنين سياستى كه به شما اجازه داده است كه در اينجا بمانيد تعجب نمى‌كنيد؟ و آيا اين روابط تأثيراتى در روابط آيندۀ ايران با فرانسه خواهد داشت يا خير؟] ــ نه! مورد تعجب نيست. فرانسه قوانين خودش را اجرا مى‌كند نه خلاف قوانينش. البته ممكن است اين برخوردها در روابط آيندۀ ايران و فرانسه اثر بگذارد. به هر حال روابط ما در آينده احتمالاً حسنه خواهد بود. ملت ايران از ملت فرانسه در اين مورد تشكر خواهد كرد. ــ [خبرنگار اِكونوميست لندن: آيا در تشكيل كميته يا شورايى كه براى مرحلۀ انتقال موردنظر حضرتعالى است، ايرج اسكندرى ²

را هم در نظر داريد كه دعوت كنيد؟] ــ خير. ــ [آيا در دولت انتقالى آينده «حزب توده» شركت خواهد داشت؟] ــ خير. ــ [آيا حزب توده و عناصر آن با شما در ارتباط هستند؟ آيا ايرج اسكندرى با شما در رابطه است؟] ــ خير. ــ [آيا دولت آينده، حزب توده را كه غيرقانونى است قانونى اعلام خواهد كرد؟] ــ خير. ــ [با توجه به وضعيت روسيۀ شوروى و دخالتش و حوادثى كه در افغانستان و يمن جنوبى و حبشه (اتيوپى) در شاخ آفريقا رخ داده است، آيا شما نگران دخالتهاى روسيۀ شوروى در ايران نيستيد؟] ــ خير؛ ما با دخالت هر نوع خارجى به هر شكل در سرنوشت ملتهاى ديگر مخالفيم و با اين دخالتها مبارزه خواهيم كرد.

1. - آقاى كريم سنجابى، اولين وزير امورخارجۀ جمهورى اسلامى ايران.
2. - دبيركل وقت «حزب تودۀ ايران».