بسم‌اللّه‌ الرحمن الرحيم تدريجى بودن اصلاحات بعد از انقلاب يك صحبت، سرِ كمبودها و اشكالات و جهاتى است كه نه تنها شما به آن مبتلا هستيد، در سرتاسر كشور تقريباً اين ابتلا هست. بعد از هر انقلاب هم نبايد انتظار اين داشت كه تا اين انقلاب آن چپاولگرها را بيرون كرد، يكدفعه پشت آن ديوار يك گلستانى باشد. اينها كوشش كردند در طول مدت، خصوصاً در اين پنجاه سال؛ پنجاه و چند سال كه همۀ نيروهاى انسانى و غيرانسانى را از بين ببرند. و قلم و قَدَم و مطبوعات و همۀ اينها هم در خدمتشان بود، راديو ـ تلويزيون و سينماها و همه چيز در خدمتشان بود، براى اينكه جوانهاى ما را به تباهى بكشند و مملكت ما را از هستى ساقط كنند و يك چند روزى خودشان به عيش و عشرت بپردازند. و بعد از يك همچو انقلابى كه آنها را كنار زديد، توقع نداشته باشيد كه فوراً همه چيز مطابق دلخواهتان عمل بشود، اين بايد بتدريج بشود. بعضى از انقلابها در صورتى كه امكاناتشان بسيار زياد بوده است ـ مثل انقلاب اُكتبر ـ بعد از قريب شصت و چند سال باز هم نتوانستند اصلاح كنند، و باز هم با ديكتاتورى و فشار رفتار مى‌كنند. برترى انقلاب ايران بر ديگر انقلابها انقلاب ايران بحمداللّه‌ از تمام انقلابهايى كه در دنيا واقع شده است بهتر است. و اين را بايد «انقلاب سفيد» اسمش را گذاشت؛ نه آن انقلابى كه محمدرضا مى‌گفت؛ يعنى انقلابى است كه ضايعاتش كم بوده؛ ولو خوب، داشته است؛ زياد هم ضايعات داشت؛ اما ضايعات نسبت به انقلابات ديگر بسيار كم بوده است؛ و آن چيزهايى كه به دست آمده بسيار زياد؛ يعنى قدرتى را كه هيچ تصور نمى‌شد كه شكسته بشود اين انقلاب شكست. و البته محتاج است حالا به قدمهاى مثبت براى سازندگى و بايد بتدريج و به كمك همه ان‌شاءاللّه‌ تحقق پيدا بكند. سُستى و يأس از جنود شيطان است و اينكه مى‌گوييد نيرو بگيريم، كدام نيرويى در دنيا از اين نيروى شما بزرگتر بود؟ ¹

كدام نيرويى مى‌توانست بدون اينكه ساز و برگ داشته باشد، بدون اينكه يك نظام داشته باشد، بر همۀ آنهايى كه همۀ ساز و برگها را داشتند و همۀ نظامها را داشتند و به همه جور مُسلَّح بودند و ورزيده، شما خانمها نه نظام رفته بوديد و نه ساز و برگ نظامى داشتيد، برادرهاى ما هم همين طور، آنها هم نداشتند؛ اين قدرت چه قدرتى بود كه همۀ آنها را شكست؟ اين يك قدرت ايمانى بود، اسلامى بود؛ يك قدرت الهى بود ـ اين قدرت الهى بود كه غلبه كرد بر جنود شيطان، شما چرا بايد سست بشويد؟ شما يك قوۀ خارق‌العاده داريد كه با آن قوه يك سدى را شكستيد كه تمام دنيا را به حيرت انداختيد و هيچ احتمال اينكه اين سد را بتواند كسى بشكند نبود. بايد شما هر وقت مى‌آيد يك سستى درتان پيدا بشود، ملاحظه اين را كه پشتوانۀ شما خداست؛ اين را ملاحظه كنيد. و با آن نيروى ايمان است كه شما توانستيد نهضت را تا اينجا برسانيد. و اين نيروى ايمانى را بايد حفظ بكنيد و هيچ وقت مأيوس نشويد و هيچ وقت سستى به خودتان راه ندهيد؛ كه يأس و سستى و اينها از جنود شيطان است. هميشه اميدوار باشيد، هميشه اطمينان قلب داشته باشيد؛ شماها پيروزيد. وقتى براى اسلام يك نهضتى باشد، يك قيامى، قيام الهى باشد، قيام اسلامى باشد؛ اين قيام اسلامى خواه ناخواه پيروز است. همۀ ملت، سازندگى را يك وظيفه بداند و بحمداللّه‌ براى اقشار ملت ما يك تحولى پيدا شد كه اين تحول اعجاب‌آور بود كه يك جمعيتى كه در فكر هيچ اين مسائل نبودند در ظرف مدت كوتاهى از بچه و بزرگ و دانشگاهى و غيردانشگاهى و بازارى و كارگر؛ همه به فكر اين افتادند كه بايد اين امور را اصلاح كرد. وقتى يك ملتى به فكر يك مطلبى باشند، درست مى‌شود، البته بتدريج درست مى‌شود. مهم اين است كه ما هر كدام وظيفه براى خودمان بدانيم، يعنى من كه يك طلبه هستم اينجا براى خودم وظيفه بدانم كه آنقدرى كه مى‌توانم خدمت بكنم؛ شما خواهرها هم كه در محالّ خودتان هستيد وظيفه بدانيد كه يك مملكتى را كه آشفته است و خراب كردند و از بين بردند؛ خودتان با همتتان اين مملكت را بسازيد و تربيت كنيد. رهايى از فاجعۀ غربزدگى مهم اين است كه اين اشخاصى كه از مسائل دورند، از مسائل روز دورند، از مسائل اسلامى دورند، اسلام را نشناخته‌اند، اينها آگاه بشوند؛ اينها را تربيت بكنيد. بالاتر فاجعه‌اى كه براى اين ملت اتفاق افتاده است در اين ظرفهاى طولانى، اين است كه فكرشان عوض شده است. يك فكر غربى شده است فكرشان، توجهشان، همه به اين است كه ما خودمان چيزى نداريم، از خارج بايد بيايد. اينها بايد علاج بشود، به آنها فهمانده بشود كه ما خودمان همه چيز داريم، غرب به ما محتاج است، نه ما به او. اين احتياج است كه آنها را وادار مى‌كند كه با همۀ قوا طرفدارى از محمدرضا بكنند، براى اينكه مى‌بينند محتاج به او هستند، محتاج به اين هستند كه به اين مملكت تسلط پيدا بكنند و از ذخاير اين مملكت ببرند. مملكت ما يك مملكت غنى‌اى است، يك مملكتى است كه همه چيز خودش را مى‌تواند اداره بكند. وسعتش وسعتى است كه براى ـ از قرارى كه احتمال مى‌دهند ـ براى صد و پنجاه ميليون جمعيت كافى است و ذخايرش ذخاير بسيار ارزنده است و اميدوارم كه ذخاير انسانى‌اش هم رشد پيدا بكند و انسانها انسانهاى رشيد بشوند. آنهايى كه، خواهرهايى كه تاكنون داخل در مسائل روز نبودند داخل بشوند، قشرهايى كه فكر نمى‌كردند در اين امور به فكر بيفتند. اشخاصى كه با قلم و قدم خودشان غربى فكر مى‌كردند و دعوت به غرب مى‌كردند به خود بيايند و دعوت بكنند به آن چيزهايى كه ما داريم. ما همه چيز داريم. فرهنگ ما فرهنگ غنى است. مملكت ما مملكت غنى است. مُنتها نگذاشتند كه اين امور تحقق پيدا بكند. خودسازى و تهذيب نفوس ملت و حالا كه بحمداللّه‌ مملكت از خودتان است، ديگر دست آنها كوتاه شده است، و اميدواريم تا آخر كوتاه باشد، خودتان به فكر باشيد كه همه چيزتان را اصلاح بكنيد. اول خودتان را اصلاح بكنيد. اول مهذب بشويد و تعليمات اسلامى را كه براى آدمسازى است، آن تعليمات را عمل به آن بكنيد و بعد هم جوانها را، بچه‌ها را تربيت كنيد كه ما بعد از يك مدتى متحول بشويم به يك انسانهايى كه اسلام مى‌خواهد؛ نه يك انسانهايى كه استعمار مى‌خواهد. ان‌شاءاللّه‌ خداوند همه‌تان را توفيق بدهد، موفق كند و اين مسائلى را كه گفتيد، اينطور نيست كه در نظر نباشد، در نظر هست و بايد با تدريج درست بشود و ما سفارش هم به همۀ اينها كرده‌ايم و سفارش هم مى‌كنيم، و آنها هم مدعى هستند كه ما مشغول كار هستيم و مى‌توانيم، منتها يك قدرى كارها زياد است، مشكل است و آنها هم حق دارند البته بسيار كار زياد است و مشكل. و اميدواريم كه كليۀ امور حل بشود و مشكلات حل بشود و هيچ وقت به خودتان يأس راه ندهيد. و شما يك پيروزى پيدا كرديد كه دنيا را به حيرت انداختيد؛ يك همچو قدرتى كه يك همچو پيروزى پيدا كرده هيچ نبايد به خودش يأس نشان دهد. شما با همين قدرت ايمان خودتان ان‌شاءاللّه‌ همۀ امور كشور خودتان را اصلاح بكنيد. خداوند ان‌شاءاللّه‌ همه‌تان را حفظ كند. و من هم دعاگوى همۀ شما هستم و هم خدمتگزار.

1. ـ اين سخن ناظر است به گفتۀ نمايندۀ ديداركنندگان كه اظهار داشت: «اين جمع به‌ديدار امام امت شتافته و آمادۀ شنيدن بيانات ايشان است، تا بار ديگر از آن نيرو و توانايى بگيرد و بر همت و اراده و ايمان خود بيفزايد».