مصاحبه‌كننده: خانم جورجى گاير از روزنامۀ لوس‌آنجلس تايمز سؤال: [حضرت آيت‌اللّه‌ از اينكه به من اين فرصت را براى مصاحبه داده‌ايد تشكر مى‌كنم. شكل دولت اسلامى، كه شما براى آينده در نظر داريد چگونه است و آيا اين يك شكلى است در سوسياليزم اسلامى و آيا دولت اسلامى شما، چگونه مى‌خواهد يك كشور صنعتى نوين را اداره بكند؟] جواب: اما شكل حكومت ما، جمهورى اسلامى است. جمهورى به معناى اينكه متكى بر آراى اكثريت است و اسلامى براى اينكه متكى به قانون اسلام است. و ديگر حكومتها اينطور نيستند كه تكيه بر قانون اسلام داشته باشند. اما ادارۀ مملكت، كارشناسانى هستند كه الآن در انزوا هستند و در زمان حكومت شاه، از باب اينكه انسانهايى امين بوده‌اند از صحنه بركنار مانده‌اند، از باب اينكه با شاه نمى‌خواستند همراهى بكنند. اينها كارشناسانى هستند كه كار را انجام خواهند داد. ــ [حضرت آيت‌اللّه‌، آيا شما علاقه‌اى يا اهميتى به همكارى با عناصر ماركسيستى مى‌دهيد و آيا بين هدفهاى جنبش شما و ماركسيستها هيچ سازگارى وجود دارد؟ و آيا نسبت به مقاصد شوروى در ايران نگران هستيد؟] ــ هدفهاى ما با هدفهاى آنها مختلف است. ما متكى بر اسلام هستيم و بر توحيد، و آنها مخالف با هر دو آنها هستند. احكام ما احكام اسلام است و آنها اسلام را نمى‌پذيرند، و لذا ما به آنها نه تنها علاقه‌مند نيستيم كه همكارى هم نداريم و نخواهيم داشت. اما راجع به شوروى، نه، ما نگرانى نداريم. براى اينكه، ملتى كه خودش سرپاى خودش زندگى مى‌كند كسى نمى‌تواند در امور آن دخالت كند. ــ [حضرت آيت‌اللّه‌، در گزارشهاى مطبوعاتى آمده است كه دولتهاى ليبى و جبهۀ ملى آزاديبخش فلسطين حركتهاى ضد شاه را در ايران تقويت مالى مى‌كنند. ممكن است حضرتعالى بفرماييد كه سازمان آزاديبخش فلسطين و ليبى و ساير كشورها و احزاب كمونيست تا چه مقدار جنبش شما را كمك مى‌كنند؟] ــ ما به كمك مالى آنان احتياجى نداريم و به كمكهاى ديگر از قبيل كمكهاى تبليغاتى هم كه احتياج هست، هيچ كس كمكى نكرده است. و اما احزاب كمونيست و كشورهاى ديگر چون آن دو، هيچ كارى براى ما نكرده‌اند. اين است استقلال به معناى عالى كلمه. ــ [حضرت آيت‌اللّه‌، انتظار شما چيست؟ چه موقعى اين تضاد و جنگ به پايان خواهد رسيد؟ و آيا اين جنگ و نتيجۀ اين جنگ را چگونه انتظار داريد؟ آيا اين جنگ را جنگ مقدسى مى‌دانيد؟] ــ اما جنگ ما جنگ مقدسى است؛ براى اينكه براى اسلام است، براى خداست. و چيزى كه براى خدا باشد مقدسترين امور است. و اما نتيجۀ ما، تا وقتى كه نتيجۀ آخر كه عبارت از كوتاه شدن دست اجانب و رفتن رژيم سلطنتى تحقق پيدا نكند، دست از مبارزات خود برنمى‌داريم. مردم به غير آن راضى نيستند. ــ [به نظر حضرتعالى، حكومت اسلامى شما با مسائل بانكى و مسئلۀ بهره چگونه برخورد خواهد كرد؟ با مسئلۀ صنايع چگونه برخورد خواهد كرد؟ آيا حضرتعالى در افكار خودتان با عربستان سعودى نزديكتر هستيد يا ليبى؟ يا تصور مى‌فرماييد كه يك چيزى است متفاوت از همۀ اينها؟] ــ اما راجع به بهرۀ بانكى، ما بانكهايى كه بى‌بهره باشد بايد تأسيس كنيم. ما بهره‌ها را جايز نمى‌دانيم. اما راجع به صنايع، صنايع را در ايران به بهترين وجه پايه‌گذارى خواهيم كرد. و اما آنچه كه امروز به عنوان صنايع است در ايران، مونتاژى بيش نيست و اصولاً به درد نمى‌خورد. ــ [راجع به ليبى چه؟] ــ آن مسئلۀ ديگرى است. ما در مسائل اسلامى كه آنان به آنها عمل مى‌كنند موافقت داريم. ــ [روابط دولت اسلامى حضرت آيت‌اللّه‌ با امريكا چگونه خواهد بود؟ آيا شما فروش نفت را به غرب ادامه مى‌دهيد، و روابط شما با شوروى چگونه خواهد بود؟] ــ ما با تمام دولتها، در صورتى كه دخالت در امور داخلى ما نكنند و براى ما احترام متقابل قائل باشند، با احترام رفتار مى‌كنيم و نفت را هم هركس مشترى است به او مى‌فروشيم. ما از زياده‌روى و غلط‌رويهايى كه راجع به نفت بوده است و چيزهايى كه خلاف مصلحت ملت بوده است، جلوگيرى مى‌كنيم، و الاّ نفت را مى‌فروشيم. ــ [روابط شما با شوروى چگونه خواهد بود؟] ــ همان طور كه با امريكا، فرقى ندارد. روابط مثل هم است. ــ [در مورد مسائل اجتماعى، حضرت آيت‌اللّه‌ حضور زنان را در دانشگاه و يا كار كردن آنان در جامعه چگونه مى‌بينيد؟آيا براى‌آنها شما محدوديتهايى قائل مى‌شويد كه الآن در جامعه كنونى وجود ندارد. و نظرحضرتعالى در مورد كنترل مواليد و تحصيل زنان و مردان در دانشگاه به صورت مخلوط چيست؟] ــ زنان در جامعۀ اسلامى آزادند و از رفتن آنان به دانشگاه و ادارات و مجلسيْن به هيچ وجه جلوگيرى نمى‌شود. از چيزى كه جلوگيرى مى‌شود فساد اخلاقى است كه زن و مرد نسبت به آن مساوى هستند و براى هر دو حرام است. راجع به مواليد، تابع آن است كه حكومت چه تصميمى بگيرد. ــ [ممكن است راجع به تاريخچه و نماى تاريخى جنبش تاريخى خودتان و توسعه‌اش در طى پانزده سال گذشته از زمانى كه در تبعيد بوديد، براى من شرح دهيد؟ چگونه در سازمان دادن چنين جنبش بسيار مؤثرى اقدام كرديد و سازمان‌دهندگان اين جنبش چه كسانى بودند و چه نوع از روابط و تأمينهاى مختلف كه براى دنيا باور كردنى نيست وجود داشته و دارد؟] ــ اصل جنبش و مقدمات آن طولانى است. ولى آنقدر كه به طور اختصار مى‌توانم بگويم اين است كه شاه از ابتداى سلطنت غاصبانه‌اش جنايتهاى بيشمارى كرد و مواردى هم پيش آمد كه قدرت آن پيدا شد كه او را از مملكت بيرون كنند كه مع‌الأسف سستى كردند. شروع مبارزات پانزده سالۀ اخير بدين صورت بود كه شاه برخلاف مصلحت ملت كارهايى انجام داد. ابتدا علماى اسلام مخالفت كردند و اين مخالفت به گرفتارى شبانۀ من انجاميد. در 15 خرداد 42 از قرارى كه مى‌گويند، پانزده هزار نفر كشته شدند. قريب يك سال در زندان و حصر بودم. پس از آزادى به مبارزاتم ادامه دادم و مفاسد و جنايات شاه را افشا نمودم، تا اينكه يكى از خيانتهاى بزرگ شاه يعنى قضيۀ كاپيتولاسيون پيش‌آمد و شاه، مستشاران امريكايى را مصونيت داد. از اين جهت كه اين قضيه مخالف مصالح اسلام و كشور بود، من با آن شديداً مخالفت نمودم و به دنبال آن شبانه دستگير شدم و مستقيماً به تركيه تبعيد شدم. يك سال در تركيه بوديم. پس از آن ما را تحويل عراق دادند و قريب چهارده سال در عراق بوديم. در طول اين مدت من در مواقع مختلف، جنايات شاه را چه در اعلاميه و چه در خطابه اعلام مى‌كردم و هر فاجعه‌اى را گوشزد مى‌نمودم و هرگز ساكت ننشستم و بعد هم كه به اينجا آمدم. و اما سازمان دادن نهضت اسلامى همگانى ملت ايران، اين نهضت جنبشى است كه همۀ مردم را شامل مى‌شود و از آنها و مردم سرچشمه مى‌گيرد، و اعتقادش به اين است كه اين نهضت را تا به ثمر رسيدن بايد ادامه داد. البته ما روحانيون، مردم را هدايت كرديم و تمام جرايم رژيم را افشا كرديم و روشنگرى روحانيون، بحمداللّه‌ مفيد واقع شد و مردم روشن شدند، و يك تحول فكرى براى جامعۀ ايران به وجود آمد، به طورى كه همه با هم يكصدا به دنبال يك راه و مقصد در حركتند، و آن نابودى اين دودمان و برچيده شدن نظام شاهنشاهى و برقرارى حكومت اسلامى است و اين هدف در سراسر ايران حكمفرماست. در مركز، همين مطلب را مى‌خواهند، در شمال و جنوب و شرق و غرب هم همين موضوع را طالبند. همه فرياد استقلال، آزادى، حكومت اسلامى را سر داده‌اند و مى‌خواهند. چرا نخواهند؟! شاه تمام مخازن زيرزمينى و روى زمينى آنان را به غارت داده است. استقلال سياسى، نظامى، اقتصادى و فرهنگى آنان را بر باد داده است. آنان مى‌خواهند و همگى مى‌خواهيم كه شاه را به جزاى اعمالش برسانيم و اين صداى مجازات شاه در سراسر ايران طنين انداخته است. شاه غير از اينكه برود هيچ چاره‌اى ندارد، البته اگر به دست مردم نيفتد. امريكا و ساير كشورهايى كه از او پشتيبانى مى‌كنند، خطاكار و در اشتباهى بزرگ هستند و اين پشتيبانى براى خودشان بسيار مضر است و بايد در اين امر تجديد نظر كنند. ــ [آيا از طرف مقامات امريكايى، هيچ نوع تماسى با حضرتعالى گرفته شده است؟] ــ خير. ــ [پس از پايان اقامت در فرانسه، كجا خواهيد رفت؟] ــ تصميم نگرفته‌ام.