بسم اللّه‌ الرحمن الرحيم اصفهان، مركز علم و علماى بزرگ اسلام اصفهان هميشه مركز علم بوده است. در بعضى اوقات كه من شنيده‌ام هفت هزار يا بيشتر، اهل علم در اصفهان، طلبه در اصفهان بوده است؛ و علماى بسيار بزرگ از اصفهان برخاسته است، و متفكرين عظيم‌الشأن. الآن هم مركز علم است؛ الآن هم علماى بزرگ در آنجاست. و من اميدوارم كه آن حوزۀ با بركت و عظمت، پشتيبان اسلام و مروج احكام اسلام باشد. وظيفۀ خطير روحانيون در جمهورى اسلامى حوزه‌ها بايد توجه داشته باشند كه در اين وقت، در اين حالى كه الآن ما واقع هستيم و دشمنها مى‌خواهند خرده‌گيرى كنند، خصوصاً نسبت به اهل علم و علما و فضلا و طلاب، بايد بسيار توجه داشته باشند كه اگر خداى نخواسته در اين زمان ـ كه اينها مورد بررسى هستند و مورد توجه هستند ـ اگر خداى نخواسته يك انحرافى از بعض اشخاص مُلَبس به اين لباس واقع بشود، ممكن است اين پاى اسلام حساب بشود. در رژيم سابق اگر چنانچه يك معمَّم، يك مُلَبَّس به اين لباس، يك كار خلاف انجام مى‌داد، معلوم نبود به اسلام نسبت بدهند؛ مى‌گفتند اين منحرف است، اين ساواكى است، اين دربارى است. الآن كه رژيم رژيم جمهورى اسلامى است و همۀ نظرها به شما دوخته شده است، اگر خداى نخواسته يك انحرافى واقع بشود در مدارس، در كميته‌ها، در جاهاى ديگر، در دادگاهها، اين پاى اسلام حساب مى‌شود. گفته مى‌شود كه جمهورى اسلامى است و جمهورى اسلامى هم همينهاست؛ همين است كه مى‌بينيد. و لهذا امروز تكليف ما بسيار سنگين است. تكليف ما حفظ وجاهت اسلام است. تكليف ما اين است كه با اعمال خودمان، با گفتار و رفتار خودمان اسلام را ترويج كنيم و وجاهتش را حفظ كنيم؛ و اگر خداى نخواسته يك انحرافى باشد بايد جلوگيرى كنيد. اگر يك شخصى را ديديد كه از وظيفۀ اهل علم، از وظيفۀ انسانى ـ اسلامى تخطّى مى‌كند، او را نهى كنيد. اگر نمى‌شوند، كنار بگذاريد. بايد همه به وظيفۀ اسلامى عمل كنيم، به دست ديگران فرصت ندهيم، بهانه ندهيم دست دشمنان كه ما را آلوده كنند و بگويند كه اهل علم، يا ديكتاتور هستند يا انحرافات دارند يا براى خودشان مى‌خواهند يك بساطى درست كنند. امروز بسيار مسئله مهم است و با سابق بسيار فرق دارد. بايد آقايان همان طورى كه در تحصيل علم كوشا هستند، در تهذيب اخلاق، در اعمال، در عقايد، در فضايل اخلاقى كوشا باشند؛ كه علم بدون عمل و بدون تقوا بسيارى از اوقات مُضرّ است. بايد عالِمْ متّقى باشد و متوجه به خداى تبارك و تعالى باشد تا بتواند جامعه را تربيت كند. بايد خودش تربيت شده باشد تا بتواند جامعه را تربيت كند. اظهار نظر دربارۀ قانون اساسى و اميد است از آقايان كه در اين وقتى كه بناست قانون اساسى بررسى بشود، هركس هر نظرى دارد مستقيماً خودش اظهارنظر كند؛ و بفرستد در آنجايى كه بناست همۀ نظرها جمع بشود، الآن براى من فرستادن هيچ نتيجه ندارد. بايد بفرستيد و نظرهاى خودتان را بگوييد؛ و توجه كنيد كه ننشينيد ديگران نظر بدهند و شما ساكت. صاحبنظرها نظرهاى خودشان را بدهند، علماى اعلام نظر خودشان را بدهند. هر اشكالى كه در اين پيشنويس ¹

دارند بكنند. و آن اشكالات را بعد بررسى بايد بكنند. و بالاتر از آن اينكه توجه داشته باشيد كه در آتيه‌اى كه بناست وكلا تعيين بشوند براى نظر كردن به قانون اساسى، توجه بكنيد كه اشخاص متديّن، اشخاص مطّلع، اشخاص متعهد، اشخاصى كه اعتقاد به اسلام دارند، اشخاصى كه اعتقاد به اين نهضت اسلامى دارند، تعيين بكنند كه ان شاءاللّه‌ با نظر آنها يك قانون اساسى اسلامى به تمام معنا بشود. من از همۀ آقايان تشكر مى‌كنم كه مشايخ معظّم و آقايان فضلا و ائمۀ جماعت و ديگران تشريف آوردند؛ و آقايان در اين هواى گرم با ناراحتى اينجا نشسته‌اند. خداوند همۀ شما را تأييد كند و سلامت بدارد و سعادت نصيب همه بكند. والسلام عليكم و رحمة‌اللّه‌ و بركاته

1. - پيش از تشكيل مجلس خبرگان قانون اساسى، متن پيشنويس قانون اساسى به نظرخواهى گذاشته شد تا هركس نظرى اصلاحى دارد مطرح كند.